Thuyên tắc phổi dễ gây đột tử Leave a comment

Bác sĩ Lưu Quang Minh, Khoa Hồi sức Tim mạch, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho biết thời gian qua khoa liên tục tiếp nhận những trường hợp cấp cứu do thuyên tắc động mạch phổi cấp với nhiều bệnh cảnh khác nhau.

Một bệnh nhân 43 tuổi, đang điều trị tại viện với chẩn đoán chảy máu cầu não gây liệt nửa người trái. Khi chuẩn bị ra viện, người bệnh đột ngột khó thở, tức ngực, huyết áp tụt đột ngột, sau đó ngừng tim. Các bác sĩ phát hiện tim bệnh nhân giãn to bất thường kèm áp lực động mạch phổi tăng rất cao, ảnh chụp CT động mạch phổi thấy hình ảnh huyết khối lớn ở hai bên động mạch phổi. May mắn đang còn ở viện, bệnh nhân được cấp cứu và hồi sức tích cực kịp thời, can thiệp hút huyết khối động mạch phổi thành công, qua cơn nguy kịch.

Trường hợp khác là cụ bà 92 tuổi, nhập viện vì gãy xương đùi phải, bác sĩ chỉ định thay khớp háng. Trong quá trình phẫu thuật, bệnh nhân đột ngột tụt huyết áp, nhịp tim chậm dần, chụp CT động mạch phổi xác định bị thuyên tắc động mạch phổi. Bệnh nhân được dùng thuốc tiêu sợi huyết cấp cứu ngay trên bàn phẫu thuật, kết hợp hồi sức tim mạch trước, trong và sau mổ, tình trạng tốt lên theo từng giờ. Hiện tại bà tỉnh táo, có thể tự sinh hoạt bình thường.

Một bệnh nhân 98 tuổi, được các bác sĩ đánh giá là trường hợp rất hy hữu bởi y văn thế giới chưa ghi nhận ca nào cao tuổi như vậy. Bệnh nhân này có bệnh nền tăng huyết áp, đái tháo đường type 2, mệt mỏi, ăn uống kém. Sau vài ngày, người bệnh đột ngột khó thở, huyết áp tụt sâu, bác sĩ chẩn đoán sốc tim do thuyên tắc động mạch phổi hai bên. Mặc dù bệnh nhân cao tuổi và có nguy cơ chảy máu, nhưng trước diễn biến sốc tiến triển nặng nề, tình trạng lâm sàng xấu đi trông thấy, kíp bác sĩ vẫn bắt buộc chỉ định dùng thuốc tiêu sợi huyết, nếu không bệnh nhân sẽ nhanh chóng tử vong.

Sau khi dùng thuốc tiêu sợi huyết làm tan cục huyết khối, sức khỏe bệnh nhân ổn định dần, huyết áp tăng, không cần dùng thuốc vận mạch nâng huyết áp, hô hấp tốt hơn. 2-3 ngày sau bệnh nhân trở về trạng thái trước khi vào viện.

Theo bác sĩ Minh, thuyên tắc động mạch phổi là hiện tượng tắc ít nhất một động mạch phổi hoặc nhánh động mạch phổi, thường do cục máu đông (còn gọi là huyết khối) từ tĩnh mạch chi dưới di chuyển lên. Thông thường cơ chế đông máu, hình thành huyết khối mang tính chất bảo vệ, giúp cơ thể liền vết thương, cầm máu khi chảy máu… Sau khi hoàn thành vai trò này, cơ thể có thể tự ly giải những huyết khối nhỏ một cách liên tục trong hệ thống tuần hoàn.

Tuy nhiên ở một số bệnh nhân tuổi cao, phải nằm lâu một chỗ, rối loạn đông máu di truyền, phụ nữ có thai, người mắc bệnh ung thư, hoặc bệnh nhân Covid-19… có thể tăng nguy cơ đông máu. Khi ấy những cục máu đông hình thành trong cơ thể và di chuyển, khi đến vị trí các động mạch phổi thì bị tắc lại làm người bệnh suy hô hấp cấp, sốc do tắc nghẽn luồng chảy của dòng máu từ tim phải sang tim trái. Người bệnh nhanh chóng đột tử nếu không được cấp cứu kịp thời.

Hút thuốc lá, béo phì, sử dụng thuốc tránh thai có thành phần estrogen… cũng là yếu tố nguy cơ thuyên tắc phổi. Một số nguyên nhân khác như mỡ tủy xương sau gãy xương, một phần của khối u, bong bóng khí…

Tiến sĩ Đặng Việt Đức, Phó Chủ nhiệm khoa Hồi sức Tim mạch, cho biết thuyên tắc động mạch phổi cấp là nguyên nhân đứng thứ hai gây đột tử do tim. 80% bệnh nhân tử vong trong bệnh viện mà không xác định được nguyên nhân, khi giải phẫu pháp y mới ghi nhận do thuyên tắc động mạch phổi. Nhiều trường hợp thuyên tắc động mạch phổi liên quan đến tình trạng tăng đông máu hậu Covid-19.

Các chuyên gia nhận định bệnh này không phải hiếm gặp nhưng ít người biết đến. Bệnh có nhiều biểu hiện mức độ khác nhau, nặng có thể gây sốc, tụt huyết áp, suy hô hấp; nhẹ thì khó thở mức độ vừa, không sốc. Có những bệnh nhân âm thầm không có biểu hiện, mạn tính, đã lâu ngày mà không phát hiện. Để phòng tránh, bác sĩ khuyến cáo nên thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Thúy Quỳnh