Trẻ em có nguy cơ bị viêm não do muỗi đốt Leave a comment

Theo bác sĩ Trương Hữu Khanh – Phó chủ tịch Liên chi hội Truyền nhiễm TP HCM, mùa mưa năm nay đến sớm ở miền Nam (từ tháng 4) khiến các bệnh truyền nhiễm tăng nhanh, đặc biệt là các bệnh do muỗi đốt như sốt xuất huyết và viêm não Nhật Bản. Nhiệt độ lạnh hơn khi mưa nhiều, đồng thời độ ẩm tăng lên là điều kiện thuận lợi để virus, vi khuẩn phát triển nhanh, tồn tại lâu hơn.

Các năm trước, nhiều trẻ bị viêm não Nhật Bản diễn tiến nặng, phải thở máy, điều trị tích cực. Theo bác sĩ Khanh, với cao điểm của bệnh viêm não Nhật Bản vào các tháng 5, 6, 7 hàng năm, nguy cơ cao nhiều bệnh truyền nhiễm sẽ cùng lúc bùng phát.

Nguyên nhân trẻ mắc bệnh viêm não Nhật Bản là do nhiễm virus viêm não Nhật Bản (Japanese encephalitis virus – JEV) qua đường muỗi đốt, thường là loại muỗi Culex tritaeniorhynchus. Việt Nam mỗi năm có khoảng 400 trường hợp bị viêm não Nhật Bản. Theo một thống kê vào năm 2016, trên toàn cầu có khoảng 780.000 người chết do bệnh lây truyền do muỗi đốt, trong đó viêm não Nhật Bản xếp ở vị trí thứ 3, sau sốt rét và sốt xuất huyết.

Virus viêm não Nhật Bản tấn công khiến các mô não bị viêm. Bệnh diễn tiến nhanh, trẻ rơi vào lơ mơ, nôn ói, cứng cổ, đau đầu, co giật, toàn thân gồng duỗi hoặc ưỡn người, hôn mê, suy hô hấp. Mọi lứa tuổi nếu chưa có miễn dịch với virus viêm não Nhật Bản đều có thể mắc bệnh. Bệnh chủ yếu gặp ở trẻ dưới 15 tuổi, chiếm hơn 90% số ca mắc, trong đó đa số là trẻ 1-5 tuổi. Khoảng 30-50% những trường hợp bị viêm não Nhật Bản sẽ có di chứng thần kinh và tâm thần vĩnh viễn. Các di chứng sớm có thể là liệt nửa người, mất ngôn ngữ, rối loạn phối hợp vận động, giảm trí nhớ nghiêm trọng… Các di chứng muộn có thể gặp là động kinh, nghe kém hoặc điếc, rối loạn tâm thần, sống thực vật…

Viêm não Nhật Bản lây truyền qua muỗi Culex – thường gọi là muỗi ruộng, thường đẻ trứng trong ruộng lúa, kênh mương. Bệnh lưu hành trong cả nước và bùng phát nhiều nhất vào trong và sau mùa mưa. Việt Nam nằm trong 24 quốc gia khu vực Đông Nam Á và Tây Thái Bình Dương có virus viêm não Nhật Bản lưu hành, với khoảng hơn 3 tỷ người có nguy cơ lây nhiễm.

Loại muỗi Culex gây viêm não Nhật Bản có thể bay xa vào thành thị. Ngoài ra, khu vực dân cư nuôi nhiều heo hoặc chim càng có nguy cơ cao vì đây là nguồn chứa virus. Phòng ngừa bệnh chỉ có 2 cách. Cách thụ động là phải ngủ mùng, diệt muỗi, tối chạng vạng không nên đi ra ngoài đồng ruộng… Nhưng cách này không thật sự hiệu quả vì một lúc nào đó trẻ cũng sẽ bị mắc bệnh, không thể đảm bảo cả cuộc đời trẻ không tiếp xúc với nguồn lây. Cách phòng ngừa tốt nhất cho trẻ là chủng ngừa vaccine, bác sĩ Khanh cho biết.

Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết, trong khi các bệnh truyền nhiễm bùng phát thì tỷ lệ tiêm chủng cho trẻ lại không đầy đủ. Điều này khiến trẻ không thể chống lại các tác nhân gây bệnh, nhất là khi các bệnh vào cao điểm. Đặc biệt nhiều gia đình cho biết trẻ đã được tiêm phòng vaccine theo Chương trình Tiêm chủng mở rộng nhưng không rõ đã có vaccine viêm não Nhật Bản hay chưa, do đó trẻ sẽ mắc bệnh khi chưa tiêm vaccine hoặc tiêm không đủ số mũi.

Báo cáo mới đây của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP HCM cho thấy, tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ cho trẻ dưới 1 tuổi tại 21 quận, huyện, TP Thủ Đức đều không đạt chỉ tiêu lớn hơn hoặc bằng 95% (trừ huyện Cần Giờ). Đối với tỷ lệ tiêm mũi nhắc 18 tháng, 22 quận, huyện, TP Thủ Đức cũng không đạt chỉ tiêu.Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP HCM cho biết tình hình này sẽ dẫn đến nguy cơ cao bùng phát các dịch bệnh đã có vaccine.

“Phụ huynh thường quên tiêm mũi nhắc lại khi con vào độ tuổi 4-6 tuổi. Trong đó, mũi nhắc lại của vaccine viêm não Nhật Bản khi trẻ được 5 tuổi thường bị bỏ qua vì phụ huynh ngỡ tiêm đủ 3 mũi vaccine là đủ. Tuy nhiên, mũi vaccine nhắc lại của viêm não Nhật Bản rất quan trọng vì giúp tạo miễn dịch cao nhất cho trẻ, giúp trẻ tránh bị nhiễm virus. Trẻ cần được tiêm nhắc lại vaccine viêm não Nhật Bản 3 năm một lần cho đến khi đủ 15 tuổi”, bác sĩ Chính nói thêm.

Các chuyên gia khuyến cáo phụ huynh cần kiểm tra lại lịch tiêm chủng của trẻ để kịp thời bổ sung các mũi vaccine cần thiết, ngừa các bệnh đang nguy cơ cao hiện nay như viêm não Nhật Bản, sởi, thủy đậu, cúm, viêm phổi do phế cầu…

Việt Nam hiện có 2 loại vaccine ngừa viêm não Nhật Bản. Một loại vaccine chỉ cần tiêm 3 mũi và nhắc mỗi 3 năm cho đến khi qua 15 tuổi. Loại còn lại tiêm 2 mũi cho trẻ em từ 9 tháng tuổi đến dưới 18 tuổi. Người từ 18 tuổi trở lên chỉ cần tiêm 1 mũi.

Theo số liệu của Cục Y tế dự phòng, cả nước ghi nhận gần 30.200 ca mắc sốt xuất huyết, 15 ca tử vong. So với cùng kỳ 2021, số mắc tăng 17,9%, tử vong tăng 8 ca, dự báo số mắc còn có thể tăng trong thời gian tới. Số trẻ mắc bệnh tay chân miệng trong những ngày cuối tháng 5 tại TP HCM cũng đang tăng gấp đôi so với tháng trước.

Riêng tuần qua, TP HCM ghi nhận 3 trường hợp nhập viện vì viêm não cấp tính, trong đó có một trường hợp đã xác định dương tính với virus viêm não Nhật Bản. Đa phần những trường hợp này sống ở vùng nông thôn – nơi số lượng muỗi đang bùng phát do mùa mưa năm nay đến sớm ở miền Nam. Trong khi đó, Nghệ An cũng phát hiện một trường hợp bị viêm não Nhật Bản tại huyện Thanh Chương vào ngày 25/5. Tỉnh đang tăng cường truyền thông về tiêm vaccine để ngừa căn bệnh này.

Hiếu Nguyễn